wijn wijn
Wijnstok, wijngaard
Sytze de Vries spreekt  aansluitend aan 1 Johannes 15 in de kerkdienst van 29 april te Son. Hij begint met een opmerking over de vorm van zijn toespraak "In mijn toespraak worden de beelden als schilderijen naast elkaar gehangen" 

Wijnstok, wijngaard
Een generatie geleden was de druif nog een uitheems,exotisch gewas, alleen gekweekt in kassen. Maar inmiddels is ons klimaat vriendelijker voor hem geworden, en klimt hij tegen menig gevel. Ik heb er zelf één, en die de afgelopen dagen nog flink teruggesnoeid, want teveel uitlopers levert weinig vrucht op. Mijn buren hebben er ook een: zij laten hem welig tieren,als een soort gevel-bedekkende klimop,die ook over een pergola klimt. Voor de ‘mooiigheid’ zogezegd, voor de schaduw en voor het aanzicht. Niet voor de vruchten.  

Dit inheems worden van de druif geeft ons een mooie kans om  ons bij de evangelielezing van vandaag ook iets voor te stellen. Want hij komt in de Bijbelse teksten nog eens voor. Heel het Oude Testament door is de druivenstruik het uitgelezen beeld voor het volk Israël: Een wijngaard, die als stekje door God zelf is uitgegraven uit de wildernis, en geplant, omgeven met een muur, gekoesterd met alle liefde. En hij hoopt en verwacht dat die liefde wordt beantwoord. Met volle, rijpe vruchten.   Bijbelse ‘taferelen’ Misschien zou ik vandaag moeten schilderen in plaats van preken… Hier rondom op de muren schilderijen ophangen, van al die Bijbelse taferelen. Ik illustreer dan maar met woorden:  

1. Noach komt uit de ark, droogvoets aan land; alsof de schepping weer opnieuw begint. Zijn eerste daad op vaste grond is: het planten van een wijngaard! Geen aardappelen, of iets ‘nuttigs’ of voedzaams, nee, een wijngaard. Zo wordt hij getekend als de ‘grondlegger’ van het Godsvolk, betrouwbaar, rechtvaardig (heet hij),en vertrouwend op het goddelijk beleid. De basis voor Israel is gelegd: een proeftuin met vruchten, ‘die God en mensen verheugen’.  

2. De verkenners (‘verspieders’ heetten ze ooit, spionnen dus eigenlijk) komen terug uit het Veelbelovende Land. Op hun schouders een stuk met een mega- druiventros.Het teken van de vruchtbaarheid en de overvloed van de goede, god-gegeven aarde. Een weelde ook, die één mens alleen niet dragen kan. De druiven/vruchten zijn symbool van hoop, Hoop voor wie bang zijn en alleen maar hindernissen zien. Een hoopvol beeld van Gods toekomst, die moed,durf en vertrouwen vraagt.  

3. We mogen meekijken in de tuin van het Hooglied: Iemand zingt er het Hoge Woord, het Hoge Lied, over de geliefde, de bruid. Voor hem, haar minnaar, is zij een kostelijke wijngaard, en voor hem alleen bewaart zij haar vruchten. Waar God en mens met elkaar vertrouwd, met elkaar intiem zijn, daar past alleen nog de taal van de liefde, niet van de zakelijke overeenkomst, noch van wettisch of moralistisch gepreek.  

4. Van Salomo’ s regering wordt (in het boek Koningen) gezegd: ‘Er was vrede aan alle kant en rust rondom en ieder zit onder zijn eigen wingerd/wijnstok en vijgenboom.’ Een toonbeeld van de messiaanse shalom, dat later door diverse profeten opnieuw gebruikt wordt om een beloftevolle toekomst in te kleuren. Geen strijd, geen honger, ieder mens bestaansgrond,en in harmonie met zijn omgeving. Een beeld dat meer zegt dan ellenlange rapporten: Dit is de schepping gaaf en goed.  

5. Het Hooglied zong, ook de stem van de profeet Jesaja klinkt uit een andere hoek: Ik wil zingen van mijn geliefde, Het lied van mijn lief en zijn wijngaard. Mijn geliefde had een wijngaard…Alles deed hij er aan, en veel verwachtte hij  ervan… Maar het is nooit geworden, wat hij ervan had verwacht. De klaagzang over een failliete wijngaard is bij de profeten meer dan eens te horen:   Geen druiven bracht hij voort, maar stinkbessen…  
De ENE hoopte op recht, maar oogstte onrecht, Hij zocht rechtsbetrachting,  maar vond  rechtsverkrachting – Zo klaagt bijvoorbeeld Jesaja.  

6. Jesaja weet het antwoord al, De dichter/zanger van Psalm 80 blijft nog steken in de vraag, de klacht, in het waarom van de ondergang:  Waarom is de wijngaard van haar omheining  beroofd,  Leeggeplukt, kaalgevreten?  Geef toch uw zorg aan deze wijnstok,  Die u eigenhandig hebt geplant…. 

De Johanneïsche wijnstok
Met al deze tekeningen en dergelijke kleuren schildertde evangelist Johannes opnieuw een wijnstok en past die toe op Jezus. Hij is de ware wijnstok, de enige echte! Hij is de verpersoonlijking van wat Israel moest zijn. Hij is het die Gods proeftuin redt! De mens die met zijn vruchten van gerechtigheid,van erbarmen, van liefde, God en mensen heeft verheugd! Het is niet hopeloos met de wijngaard! In Hem, Christus, bloeit de schepping weer op, krijgt het beloofde land een gezicht en draagt Gods ‘planting’ toch vrucht….  

Maar daarmee is het verhaal niet af, het beeld niet compleet. Jezus wordt niet vergeleken met een stralende zonnebloem, evenmin met een Christusdoorn of een passiebloem. Nee, het bijzondere van een wijnstok is dat die ranken heeft! En aan die ranken moeten de vruchten komen! Christus wil zich zogezegd ‘vertakken’ in mensen, in ons.   De ranken en de vruchten Maar er zijn twee soorten ranken. Er zijn: ranken die uitlopen en goed in het blad zitten. Staat dat misschien voor mensen die wel, soms heel sterk gelovig zijn? Op Christus gericht zijn, met hem verbonden? En daar groeien ze van, daar putten ze kracht uit,voeding. Ze zitten ‘goed in het godsdienstige blad’ zogezegd.Maar daar blijft het bij. Er komen geen vruchten aan…  

Er zijn ook: ranken die wel vrucht dragen. Die dus doen wat er van ze verwacht wordt. Maar wat zijn dan die vruchten? Dat vertelt Johannes er niet bij. Dat hoeft Johannes er ook niet bij te vertellen. Hij veronderstelt al die ‘schilderijen’, die ik daarnet voor u ophing, bekend. Hoop, gerechtigheid, vrede, barmhartigheid, bevrijding, En Paulus legt het later nog maar eens uit aan de mensen in Galatië, die misschien niet zo met de Schriften van Jezus opgegroeid zijn:   De vruchten van de Geest zijn:   Liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid,   goedheid,   betrouwbaarheid, zachtmoedigheid etc. Stuk voor stuk allemaal woorden die kleur geven,hoe wij ons zullen verhouden tot de ander, tot elkaar. Het zijn stuk voor stuk manieren van zijn. 

De sapstroom
En dan vragen we meteen: hoe kan ik dat opbrengen? Maar die vraag is al een excuus bij voorbaat. Een uitvlucht. We zeggen: Is dat niet veel te idealistisch? Is de werkelijkheid niet veeleisender? Maar dit eenvoudige en welsprekende beeld van dewijnstok-met-de-ranken confronteert ons dan met de vraag:Wat bepaalt mij? De werkelijkheid waarin ik leef, de situaties die ik ontmoet? Of Christus, met wie ik verbonden ben? Dat is en blijft voor elk van ons steeds de gewetensvraag.   Of ik zulke vruchten, die God en mensen verheugen, kan opbrengen hangt er volledig van af, of wij genoeg toelaten van de ‘sapstroom’ van de wijnstok. Of wij ons genoeg laten doorstrómen van de krachtdie in Christus is. Want wat uiteindelijk vrucht zet is het voedend sap van de wijnstok.  

Blijven
Het is niet toevallig dat deze lezing al vanouds klinkt in de weken na Pasen. Want hij geeft ook antwoord op een klemmende vraag die al meteen na Pasen bij de eerste volgelingen ontstond:hoe leven wij verder met hem, zonder hem? Hoe blijft hij ons bij? Hoe blijft hij bij ons? Dit is het antwoord: hij vertakt zich in ons, verdwijnt achter de ranken, maar blijft wel de voedingsbron! En zo kan hij zich in ons vermenigvuldigen, en vrucht dragen.   Bij herhaling klinkt in de lezing dat woord blijven. Het krijgt alle nadruk, zeker als we het hoofdstuk verder uitlezen: -- blijf in mij – mijn woorden blijven in jullie – blijf in mijn liefde. Die nadrukkelijke onderstreping kon wel eens aangeven dat de volgelingen van Christus niet zomaar vanzelf blijvertjes zijn. Ze laten los bij teleurstellingen. Ze geven op, als er niet meteen resultaat is. En in onze tijd ‘blijven’ we al helemaal niet zo meer: Niet bij dezelfde werkgever, niet bij dezelfde partner, niet bij dezelfde leverancier. Als ons eigen voordeel niet meteen meer duidelijk is, maken we andere keuzes. ‘Blijven’ hoort bij trouw zijn, betrouwbaar zijn. Daarom sprak het klassieke trouwformulier ook van “in voor- en tegenspoed, in armoede en rijkdom, in ziekte en gezondheid’. Trouw kan de constante zijn in heel wisselende situaties. Juist dan laten we elkaar niet alleen. Ook als er voor onszelf even niets te halen valt. Zoals we ondanks alles van elkaar kunnen zeggen:hoe dan ook, je blijft familie.   Besnoeid Maar – en ook dat zegt dit beeld – ranken moeten soms ‘gesnoeid’ worden, om vollere vruchten te dragen. Hoe moet ik dat verstaan, dat snoeien? Waar moet het mes in gezet, zodat ik beter vrucht draag? Het antwoord ligt niet in de soms gehanteerde trant van  ‘het moest maar weer eens oorlog worden, dan.’,of ‘van pijn en lijden kun je soms sterker worden’, nee Jezus zegt het zo: "iedere rank die vrucht draagt, reinigt hij, snoeit hij" (mjn vader, de wijnboer). Maar: jullie zijn al besnoeid/ gereinigd/opgeschoond,namelijk door het woord dat ik tot jullie heb gesproken.

Het Woord als snoeimes 
Het Woord dat ons besnijdt, bijsnijdt. We slaan het nooit vrijblijvend open…Ik hang tenslotte nog één schilderij op: En daarop zie ik Christus die te midden van zijnleerlingen, zijn vrienden (zoals hij ze in ditzelfdehoofdstuk zal noemen) de beker wijn opheft, zijn laatste, en die dan doorgeeft met de woorden, dat ze zo aan hem moeten blijven denken tot ik de vrucht van de wijnstok opnieuw met jullie zal drinken  in het Koninkrijk van mijn Vader.   Daar gaat het uiteraard niet om de drank, de wijn,maar om de wijn-gaard die uiteindelijk volop vrucht draagt! Totdat de wijngaard, die proefpolder, het hele landschap van de schepping blijvend in bloei zal zetten, en er vruchten te over zijn om te delen met ieder die hongert naar  gerechtigheid en dorst naar vrede.        
 
Woord & Daad Woord & Daad
Woord & Daad
 
Woord & Daad is het kerkblad van onze gemeente. Het is, sinds 2014, de voortzetting van het blad, dat decennia lang samen met de R.K. parochie werd uitgegeven. Het verschijnt sindsdien in een oplage van 520 exemplaren.
Het blad verschijnt 5x per jaar. Het bevat nieuws over kerkdiensten en alle andere activiteiten. Daarnaast is er ruimte voor reflectie en opinie.
De redactie wordt gevormd door Arie van der Harst en Piet Oosting. De opmaak wordt verzorgd door Dick van Hattum.
Verdere informatie: zie het colofon in het blad zelf.
Via deze website zijn de laatste nummers van het blad te lezen. Van het laatste nummer worden een aantal exemplaren achter in de kerk en in de bibliotheek neergelegd.
Het meer actuele nieuws vindt men in de wekelijkse digitale nieuwsbrief.
 
 
Woord & Daad online Woord & Daad online


2018 (2) mei  
2018 (3) september 
2018 (4) december 
2019 (2) juni
2019 (3) september
2019 (4) december
2020 (1) maart
2020 (2) mei
2020 (3) september
2020 (4) december
2021 (1) maart
2021 (2) juni
2021 (3) augustus    bijlage: activiteiten programma
2021 (4) december